Hun credibiliteit wordt steeds vaker in vraag gesteld, en dit niet alleen door lezers maar ook door beleidsmakers en prominenten. Wordt het kritisch uitlaten op het lopende beleid steeds minder getolereerd of begeven journalisten zich steeds vaker op glad ijs? Zijn we een oorlog begonnen tegen persvrijheid of toch eerder tegen fake news.
Laat ons even in de feiten duiken om het geheel wat concreter te maken. Ik start … en dat zal niemand verbazen … in Amerika. Al sinds zijn eerste stappen richting het Witte Huis leeft Donald Trump op gespannen voet met de media. Hij oppert dat media volledig gefaald zijn en verwijst naar journalisten als mensen van het meest oneerlijke soort. Als je denkt dat het gewoon niet erger kan, bereikt dit geschil sinds zijn officiële aanstelling een droevig hoogtepunt. Of moeten we het in dit geval dieptepunt noemen? Zijn entourage spreekt te pas en te onpas over alternative facts en fake news. Duidend op het feit dat journalisten moedwillig slechts eenzijdige versies van hem weergeven.
“When the legend becomes fact, print the legend” – The Man Who Shot Liberty Valance
Eerlijk, media smullen van personen zoals Donald Trump. De kranten moeten tenslotte toch verkopen, nietwaar? Maar laat ons wel wezen; wat Trump als fake news omschrijft, gaat veel verder en draait om datgene dat niet strookt met zijn werkelijkheid en zijn politieke agenda. Wat natuurlijk – op zijn zachtst gezegd – hallucinant en pervers te noemen is.
Je zou kunnen zeggen: “Only in America”. Maar niets is minder waar. We moeten namelijk de oceaan niet oversteken voor gelijkaardige incidenten. Want ook in Europa worden media steeds vaker met de grond gelijk gemaakt door internationale beleidsmakers. Zo sprak Junker recent zelf nog over fake news en toont de persconferentie van Marine Le Pen dat kritische journalisten beter twee keer nadenken voor ze een vraag stellen.
“Democracy is the theory that the common people know what they want, and deserve to get it good and hard.” – H.L. Mencken
Toch denk ik dat het belangrijk is om duidelijk voor ogen te houden wat fake news nu net inhoudt. Over het algemeen zijn er twee vormen: enerzijds het bewust omvormen of slechts gedeeltelijk aanleveren van feiten en dit afdoen als correct. Anderzijds gaat het om nieuws dat gecreëerd wordt met het oog op snelheid veeleer dan correctheid, maar dat niet per se opzettelijk fout is.
Naar mijn mening vergeten we daarbij nog één cruciale kanttekening, namelijk dat nieuws zich niet langer uitsluitend laat beperken tot journalisten. Met de komst van onder andere diverse sociale media platformen kan iedereen zich oproepen tot expert ter zake en zijn mening neerpennen en publiceren. Dit zonder er al te veel doekjes om te winden. Nieuws is dus ook steeds meer user-generated en daarmee ook steeds meer gekleurd en soms ook weinig genuanceerd. Net daarom krijgen kanalen zoals Facebook en Twitter het zo hard te verduren in heel dit fake news-issue.
Mark Zuckerburg heeft zijn antwoord alvast klaar. Hij wordt de moraalridder van dienst en gaat er met Facebook volop voor om het fake news uit de wereld te krijgen. Bij onze buurlanden Frankrijk, Duitsland en Nederland is het systeem al actief. België staat jammer genoeg nog niet zo ver.
Wat kunnen we vanuit PR in tussentijd als content cats en nieuwswakers betekenen? Wel, vertel het verhaal van jouw klant zoals het is. Wees daarbij authentiek, eerlijk en gebruik feiten.
