Lessen van Obama: zet de mens weer centraal

Als je naar een seminar gaat met Obama als hoofdspreker, dan verwacht je dat de rest één lang voorprogramma is. Maar Forward Thinking Leadership pakte op vele manieren compleet anders uit dan ik had verwacht.

De grootste verrassing was misschien wel dat er één centrale boodschap was, die verborgen leek te zitten in alle presentaties. En bij Obama kwam alles bij elkaar, als een soort van ontlading aan het eind van de dag. Die boodschap viel samen te vatten in één woord.

En laat nou dat ene woord de hele dag niet zijn uitgesproken.

Steven de Grijze

De wereld verandert hard. Daarom moeten we anders gaan denken én onze stijl van leidinggeven aanpassen. Voilà, de rationale achter het thema van de dag dat ook praktisch was opgeknipt in die drie delen: forward, thinking, en dan leadership.

Als je je afvraagt waar de wereld naar toe gaat, dan kun je geen betere spreker uitnodigen dan Steven van Belleghem. Zijn opening liet het publiek een beetje beduusd achter. En dat is best knap als je spreekt voor 3.000 mensen die al vaak hebben gehoord dat de veranderingen nu écht heel snel gaan en dat je écht actie moet ondernemen om je aan te passen aan de nieuwe werkelijkheid.

Steven van Belleghem staat tot trendwatchers als Gandalf de Grijze staat tot hobbits. Want laten we eerlijk zijn; de meeste trendwatchers komen niet veel verder dan een beetje keuvelen, oftewel het herkauwen van video’s die ze hebben gezien of artikelen die ze hebben gelezen. Ze zijn filters en doorgeefluiken die het toevallig leuk kunnen vertellen. Steven van Belleghem kan ook leuk praten, maar je voelt aan alles dat hij zelf de wijsheid in huis heeft om die nieuwe wereld te doorgronden. Hij snapt het en kan daarom als geen ander de urgentie overbrengen op het publiek.

 

En dat is niet altijd een pretty picture. Of het nu gaat om de almacht van big tech (Facebook, Google, Amazon) of de snelheid waarmee China technologie omarmt; werkelijk niemand in het publiek leunde nog achterover.

De kernboodschap van Steven is dezelfde die hij al jaren predikt (en dat pleit voor hem): denk vanuit je klant, wat je ook doet. Want dat is je business. Probeer zijn of haar leven beter en makkelijker te maken en denk daarna dan pas na over welke producten of diensten daarbij horen.

Awkward momentje met robot

Een logische volgende stap in het programma was om de disruptors van vandaag aan het woord te laten: de mensen achter Booking.com (Gillian Tans), Picnic (Joris Beckers), Blendle (Alexander Klöpping) en Bunq (Ali Niknam). “Als ik tien jaar geleden sprekers uit de uitgeverswereld en het bankwezen had aangekondigd, hadden ze er anders uitgezien”, grapte host Jim Stolze over de outfits van Klöpping en Niknam (jeans en sneakers).

 

Het waren echter niet de ondernemerslessen van de vier CEO’s die het meeste tot de verbeelding spraken in dit blokje. Wat vooral bleef hangen was de kennismaking met Sophia, ‘de meest geavanceerde en menselijke robot ter wereld’. Alle gasten mochten Sophia een vraag stellen en het werd behoorlijk ongemakkelijk. Eigenlijk wisten de vragenstellers zich geen raad met de robot. De ene (Jim Stolze) zocht zijn toevlucht in sarcasme (‘hoezo vraag je aan mij om iets op te zoeken op Google, jij bent toch de robot?’), de ander (Klöpping) gaf toe dat hij een beetje bang was.

 

Of Sophia dacht dat robots onze banen in gaan nemen?

People don’t take jobs, people assign them to other people.

Robots zijn hier alleen maar om te dienen en niet om organic life form te vervangen, aldus Sophia. En in dat antwoord hoorden de vijf organische levensvormen op het podium, net als het publiek, misschien net wat te duidelijk de positieve PR-boodschap van de ontwerper van Sophia.

Awkward.

Thinking met natte oogjes

In evenementenland heet de sessie vlak na de lunch de graveyard shift. Het publiek zit dan namelijk uit te buiken van een lekker broodje en dan kom jij daar aankakken met je Powerpoint-presentatie.

Een spreker als Dan Shapiro programmeren op dat moment bleek een gouden greep. De onderhandelingsexpert heeft het charisma van Steve Jobs en de aanstekelijke energie van Steve Ballmer: geen woord van zijn verhaal is langs me heen gegaan.

 

Zo goed als hij het kon vertellen, zo simpel was zijn boodschap. Als je wilt onderhandelen, ga dan niet tegen je tegenstander in. Op het moment dat je iets presenteert als een overeenkomst waarin de ene wint en de ander verliest, dan verlies je allebei.

It’s not me versus you. It’s us versus the problem. 

Probeer daarom eerst te begrijpen wat een ander beweegt en laat zien dat je die de ander begrijpt. Dan zul je veel meer gedaan krijgen.

I won’t appreciate you until you appreciate me.

Als je het zo neerschrijft dan lijkt het een open deur van jewelste, maar damn, wat kwam het over.

Het werd pas echt emotioneel tijdens de presentaties van Maggie MacDonnell, lerares van het jaar (wereldwijd) en Michaela DePrince. Als we het toch hebben over dingen die tien jaar geleden ondenkbaar waren op een management-seminar; wat dacht je van een onderwijzeres die kinderen in een achterstandsgebied behoedt van een leven als drugsdealer (of zelfmoord) door hen een positieve leeromgeving te bieden? Of van een meisje dat in de grootst denkbare ellende is opgegroeid (een door burgeroorlog verscheurd Sierra Leone) en het against all odds schopt tot wereldberoemde ballerina?

Elke omschrijving doet hun verhaal geen recht. De halve zaal zat met natte ogen te luisteren.

Vraag als leider wat jij beter kunt doen

Na een kort verhaal van Bas van der Veldt, CEO van sponsor AFAS, leerde Marshall Goldsmith de zaal een belangrijke les: als er iets is wat je als leider kunt doen om succesvol te zijn, dan is het wel de mensen in je team te vragen hoe je het beter kunt doen. Zij hebben daar echt wel een idee over. En doe dat vooral regelmatig. Van alle CEO’s die Goldsmith heeft begeleid – en dat waren er nogal wat – zagen vooral degenen die stelselmatig om feedback vroegen van hun eigen personeel een verbetering in hun prestaties.

 

Dat was overigens ook niet onbelangrijk voor Goldsmith, die zichzelf uit laat betalen naar prestatie. Geen verbetering betekent dus ook geen vergoeding. Lachend (dat deed hij veelvuldig) voegde hij daaraan toe: “Ik heb een kaartje voor mezelf gemaakt waarin ik het verband probeer aan te tonen tussen de tijd die ik met een CEO heb doorgebracht en de verbetering in prestaties. Wat blijkt: hoe langer het coachingstraject duurt, des te minder de verbetering. De beste resultaten heb ik geboekt bij de CEO’s die ik maar een paar uur heb geholpen.”

Waarna hij weer eens aanstekelijk in lachen uitbarstte. Als er een Nobelprijs was voor zelfrelativering, dan had Goldsmith er eentje verdiend.

Obama zelf

De spanning in de opbouw naar Obama werd nergens voelbaarder dan toen Goldsmith aan de verkeerde kant van het podium af wilde lopen. “Hooo”, nam Jim Stolze hem bij de arm. Andere uitgang, please.

Op kwam Ben Tiggelaar, de man die de eer had om hem te interviewen. Ja hij had zich heel erg goed voorbereid en ja, natuurlijk was hij nerveus geweest. Maar vreemd genoeg wist juist Obama hem in de coulissen te kalmeren. Het is gewoon eigenlijk een hele relaxte vent, die je het gevoel geeft dat alles goed komt.

En verrek, dat deed hij. Niet alleen bij de interviewer, maar bij de hele zaal. Want natuurlijk wilden we horen wat zijn tips zijn voor managers, maar hé, waren we niet vooral benieuwd of hij dacht dat het goed zou komen met Amerika (en de rest van de wereld) ondanks Trump?

Dat T-woord is niet gevallen. Maar wel impliciet, in wat de beste vraag van Tiggelaar was.

“In de biografie van Ben Rhodes heeft hij het over een gesprek dat jullie hadden over de huidige politieke situatie in de VS. Hij schrijft dat u zou hebben gezegd dat uw presidentschap misschien wel wat te vroeg kwam. En dat het misschien wel een tegenreactie heeft uitgelokt. Wat bedoelde u daarmee?”

Ja, misschien kwam het allemaal wel wat te vroeg, gaf Obama toe. Als je in het jaar 2000 aan mensen had gevraagd wanneer de VS klaar zouden zijn voor de eerste zwarte president, dan hadden ze waarschijnlijk gezegd ‘ergens rond 2020 of 2030’. Het werd 2009. En dan voerde hij ook nog eens het homohuwelijk in, Obamacare en maakte hij het mogelijk dat homo’s in het leger mogen dienen. “Dat kwam voor sommige mensen misschien wat snel. Zo gaat dat met alle veranderingen: you take two steps forward and one step back.”

 

Maar wat bleef hangen is hoop. Want als je met een helikopterblik naar de (huidige) geschiedenis kijkt, dan kun je niet anders concluderen dan dat het langzaam maar zeker de goede kant op gaat. Met de welvaart, maar ook met de participatie en acceptatie van minderheden en dus met de gelijke kansen. Je kunt niet verwachten dat dit van vandaag op morgen verandert. We zijn hier al mee bezig sinds eind 18^e eeuw: vrijheid, gelijkheid, broederschap. Het gaat allemaal nog steeds de goede kant op, maar af en toe zitten er ook kronkels in die lijn. Op dit moment zijn er sterke conservatieve krachten op de wereld die sterk leiderschap propageren. Zij benadrukken de identiteit van bevolkingsgroepen en landen en sluiten anderen uit. Het is niet onwaarschijnlijk dat dit een tegengeluid is op een progressiever geluid dat sinds de jaren negentig heeft geklonken.

Two steps forward, one step back.

Hoop. We komen er wel.

Obama was de kers op de taart van de boodschap die gaandeweg de dag subliem in de hoofden van bezoekers was geprent: zet de mens centraal. Het gaat uiteindelijk nog steeds om echte mensen: als klant, als leider, als ondergeschikte, als onderhandelingspartner, als leerling en als burger.

Nu we op de grens staan van een tijdperk waarin technologie alles bepaalt, is menselijk leiderschap belangrijker dan ooit.