Zijn we zo emotioneel ‘afgestompt’ dat alleen controversiële acties onze tongen los maken? Shockeren wordt vaker ingezet om een boodschap over te brengen. Zo deed Wakker Dier dit in 2009 met een reclamespotje waarin fetisj-model Ancilla Tilia levend werd gefileerd. Wakker Dier vroeg hiermee aandacht voor het levend strippen van vissen.
Onder een vergrootglas
Maar niet alleen dierenleed wordt op deze manier onder een vergrootglas gelegd. BNN maakte wereldwijd veel reacties los met hun Donorshow. Tijdens een fake televisieshow kon de ongeneselijk zieke Lisa met een hersentumor kiezen uit drie nierpatiënten om een gezonde nier aan af te staan. Achteraf bleek het om een hoax te gaan waarmee het probleem van het tekort aan donororganen werd aangekaart. Een ander bekend voorbeeld zijn de afbeeldingen op sigarettenpakjes van zwartgeblakerde longen om onze attitude ten aanzien van roken te beïnvloeden. Met bovenstaande voorbeelden wordt misschien de suggestie gewekt dat shockerende acties voornamelijk een maatschappelijke en voor het thema relevante doelstelling hebben. Helaas moet ik hierin teleurstellen. In 2005 vond een kuiken zijn einde in een blender als ‘protest’ tegen de reclames van ringtone-verkoper Jamba. Er bestaat daarnaast een community aan zogenoemde ‘shocksites’ waarop content geplaatst wordt die geen ander doel heeft dan te provoceren en beledigen. Blenders lijken trouwens geliefde ‘shock-tools’: in 2000 vonden twee goudvissen de dood in een blender als onderdeel van het interactieve kunstwerk ‘Eyegoblack‘. De kunstenaar wilde hiermee zijn beeld van een meedogenloze wereld vol voyeurs, sadisten en moralisten verbeelden.
Een andere intentie
Heel soms krijgt een goedbedoelde actie een shockerend effect zonder dat dit de intentie was. Giel Beelen kan hier over meepraten: gisteren deelde de dj de #HoldaCokeWithYourBoobsChallenge waarbij vrouwen opgeroepen worden een foto te maken van een blikje cola tussen hun borsten. Woedende reacties van borstkankerpatiënten waren het gevolg, zich afvragend hoe deze actie extra bewustwording en onderzoek stimuleert. Shockeren wordt regelmatig voor zowel commerciële als niet-commerciële doeleinden ingezet om een standpunt kracht bij te zetten. Het is een bekend gegeven dat de acties waarmee je refereert aan diep menselijke gevoelens, de acties zijn die aanzetten tot betrokkenheid, nadenken en reflectie. Niet zelden appelleren ze aan maatschappelijk thema’s rondom gezondheid en dieren. Maar er is in mijn optiek wel een duidelijke scheidslijn tussen shockeren als doel en shockeren als middel. In het geval van de Deense dj’s meen ik dat ze hun doel voorbij geschoten zijn: de actie zelf is zo bizar dat het de boodschap van de dj’s overschaduwt. En hoewel ik helemaal geen fervente dierenactivist ben, vind ik deze actie daarmee een zinloze verspilling van een dierenleven. Maar ergens hoop ik nog dat er een berichtje opduikt dat het allemaal een hoax was…
