Van Dale heeft tien woorden genomineerd waarvan het publiek het Woord van het Jaar mag kiezen:
- Aardbevingskamer
- Cyberkalifaat
- Je suis..
- Jihadgala
- Nepfractie
- Poortjesspringer
- Selfiedode
- Sjoemelsoftware
- Vluchtelingenhek
- Welkomstwinkel
Populair voor even
Voor de meeste mensen kunnen bovenstaande woorden haast niet anders dan bekend in de oren klinken. Maar waar deze woorden nu ineens omhoogschieten in populariteit hebben we deze verkiezing intussen al sinds 2003. Hoe staat het eigenlijk met de woorden die de afgelopen jaren populair waren? Zijn deze woorden nog wel zo populair als dat ze ooit waren?
In 2003 eindigde ‘googlen’ op nummer drie, een duidelijk voorbeeld van een woord dat volledig geïntegreerd is in onze taal. In 2009 deed ‘ontvrienden’ het goed. Wie had ooit gedacht dat het selectief verwijderen van vrienden een werkwoord zou worden? In 2013 is het woord ‘selfie’ verkozen tot Woord van het Jaar, ook zo’n gevalletje van ‘hoe konden we ooit zonder?’ Maar alles is relatief, grote kans dat ook dit woord over een aantal jaar plaats moet maken voor weer een ander super-hip-ik-had-het-zelf-moeten-verzinnen-woord.
Vergeten woorden
Wat namelijk opvallend is bij deze Woorden van het Jaar van de afgelopen jaren, is dat er een hoop destijds hippe woorden nu helemaal niet meer dagelijks worden gebruikt. Hierbij een selectie van woorden die ooit immens populair waren, maar die we enkele jaren later met z’n allen weer zijn vergeten.
In 2007 werd ‘bokitoproof’, bestand tegen (de gevolgen) van vernielzuchtig gedrag van dieren en mensen, Woord van het Jaar. Het incident waarbij de gorilla Bokito in dat jaar ontsnapte uit zijn verblijf in Blijdorp maakte zoveel indruk dat dit woord opdook in de samenleving. Passend bij dat jaar een logische keuze, nu echter alweer totaal in onbruik geraakt.
Hypes als oorsprong
Ook een typisch voorbeeld van een woord dat populair is geworden door een bepaalde gebeurtenis: zeilmeisje. Laura Dekker werd in 2009 bekend als de jongste persoon ooit die de wereld over zou zeilen. Hiermee eindigde zeilmeisje op plaats negen in de Woord van het Jaar verkiezing.
Een recenter voorbeeld is een genomineerde van het Woord van het Jaar 2013: phablet. Destijds is de populariteit van dit woord ook al redelijk aan me voorbijgegaan, maar ik heb nu toch al helemaal niet de indruk dat dit vrij onuitspreekbare woord voor een kruising tussen een smartphone en een tablet het nog goed doet binnen onze dagelijkse gesprekken.
Hetzelfde geldt wat mij betreft voor ‘duyvendakken’ uit 2008, ‘caviapolitie’ uit 2011 en ‘moestuinsocialisme’ uit 2014. Allemaal woorden die hun populariteit intussen alweer hebben verloren. Om maar aan te geven hoe onze taal constant in ontwikkeling is. Mochten jullie het overigens niet met me eens zijn en deze woorden wel degelijk dagelijks gebruiken, laat het vooral weten.
Taalvernieuwing of toch niet?
Taal is continu in ontwikkeling, maar eigenlijk is het vooral maar schijn dat er daadwerkelijk veel verandert. De meeste woorden die aan het einde van het jaar naar voren komen in de Woord van het Jaar verkiezing zijn te linken aan een bepaalde gebeurtenis uit dat jaar. Woorden worden ineens veel gebruikt, omdat er een hype ontstaat door een bepaalde situatie dat jaar.
Door verschillende gebeurtenissen en invloeden van buitenaf beleven woorden een hoogtepunt in onze taal, maar slechts sporadisch komt het voor dat deze “nieuwe” woorden blijvend zijn. Eigenlijk valt het dus reuze mee met daadwerkelijke taalvernieuwing. Het is ook niet voor niks dat bekende spreekwoorden en gezegden die we nu nog steeds gebruiken vaak al uit de Middeleeuwen stammen.
Ook jouw mening geven over het Woord van het Jaar, dat kan hier: http://woordvanhetjaar.vandale.nl/nl/
De afbeelding van Bokito is gemaakt door Sander van der Wel
